Neuralgia popółpaścowa i powikłania półpaśca u osób starszych

Praktyka kliniczna

Półpasiec (herpes zoster – HZ) jest wywoływany przez wirusa ospy wietrznej (Varicella zoster virus – VZV). Po przebyciu ospy wietrznej i zagojeniu się zmian skórnych wirus w formie nieaktywnej pozostaje w organizmie przez wiele lat i w niektórych przypadkach ponownie dochodzi do jego uaktywnienia, co objawia się wykwitami półpaśca na skórze. Dolegliwości bólowe towarzyszą wykwitom przez cały okres ich utrzymywania się, najczęściej przez cztery tygodnie, nawet do trzech miesięcy. Jednym z bardziej przykrych dla pacjenta powikłań po przebytym półpaścu jest neuralgia popółpaścowa (PHN). Jest to ból utrzymujący się po wygojeniu się zmian skórnych lub ból pojawiający się ponownie w lokalizacji półpaśca. Jest on zazwyczaj jednostronny, ograniczony do przebiegu jednego lub kilku nerwów obwodowych albo gałęzi nerwu trójdzielnego. Ból w przypadku PHN ma charakter palący, piekący, kłujący, niekiedy strzelający (cechy bólu neuropatycznego). W miejscu zmian skórnych dochodzi także do zaburzeń czucia o typie alodynii (ból prowokowany przez słabe bodźce dotykowe), hiperalgezji (nadwrażliwość na bodźce mechaniczne i termiczne) lub hipoestezji (osłabienie czucia dotyku i temperatury). PHN występuje u 9–14% chorych, którzy przebyli półpasiec. Choroba częściej występuje u osób starszych – objawy PHN wykazuje 50% chorych na półpasiec do 60. roku życia i 75% chorych na półpasiec po 70. roku życia. Przyczyna wystąpienia PHN nie jest do końca poznana. U jednego pacjenta mogą współistnieć ze sobą różne mechanizmy powstawania bólu. Dolegliwości i charakter bólu mogą się zmieniać w czasie trwania choroby.

Wprowadzenie 

Półpasiec jest chorobą zakaźną wywoływaną przez reaktywację wirusa ospy wietrznej i półpaśca (Varicella zoster virus – VZV, Human herpesvirus 3 – HHV-3). Choroba ta rozwija się wyłącznie u osób, które w przeszłości przebyły pierwotne zakażenie VZV – przechorowanie ospy wietrznej lub zakażenie wewnątrzmaciczne albo skąpoobjawowe, a sporadycznie w wyniku szczepienia przeciwko ospie wietrznej [1]. VZV pozostaje uśpiony w zwojach rdzeniowych i zwojach czuciowych nerwów czaszkowych, jednak może się uaktywnić przy zmniejszeniu odporności komórkowej związanej ze swoistymi limfocytami T [1, 2].
VZV w czasie reinfekcji namnaża się i migruje wzdłuż nerwów czuciowych w kierunku skóry. W czasie uaktywnienia VZV dochodzi do powstania odczynu zapalnego, wylewów krwawych i martwicy w obrębie zajętego zwoju rdzeniowego (DRG) lub zwoju nerwu czaszkowego oraz nerwu czuciowego i skóry [2, 3].

POLECAMY

Epidemiologia 

Na podstawie badań populacyjnych przeprowadzonych w USA przyjmuje się, że ponad 99% osób po ukończeniu 40. roku życia jest podatnych na zachorowanie na półpasiec w wyniku pierwotnego zakażenia VZV [5].
Na całym świecie zapadalność na półpasiec waha się w zakresie od 1,2 do 3,4 przypadku na 1000 osób rocznie i wzrasta do 3,9–11,8 na 1000 osób powyżej 65. roku życia [5, 6]. Według polskich opracowań zachorowalność ogólna na półpasiec wynosi 338,8 na 100 000 osób, zachorowalność u osób powyżej 50. roku życia – 614,3 na 100 000 osób i w tej grupie obserwuje się najwięcej powikłań [7].
W tabeli 1 przedstawiono grupy ryzyka zachorowania na półpasiec [8].

Tab. 1. Czynniki i grupy ryzyka zachorowania na półpasiec

Czynniki i grupy ryzyka zachorowania na półpasiec

Wiek >50 lat

Wrodzony lub nabyty niedobór odporności, w tym:

  • immunosupresja jatrogenna
  • zakażenie wirusem ludzkiego nabytego niedoboru odporności (HIV)
  • choroba nowotworowa (białaczka, chłoniak, szpiczak mnogi)
  • przeszczepienie narządu miąższowego lub macierzystych komórek krwiotwórczych (HSCT)

Przewlekła choroba serca

Przewlekła choroba wątroby

Przewlekła choroba płuc

Przewlekła choroba nerek

Choroby autoimmunizacyjne

Cukrzyca

Depresja

Zachorowanie n...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów

Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • Roczną prenumeratę kwartalnika "Wiadomości dermatologiczne"
  • Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma
  • Zniżki w konferencjach organizowanych przez redakcję
  • ...i wiele więcej!

Przypisy